وحید طاولی؛ شهرام مدرس خیابانی؛ بهرام مدرسی؛ فریده محسنی هنجنی
چکیده
پژوهش حاضر با هدف بررسی جوک‌هایی که دریارۀ بیماری کووید ۱۹ در شبکه‌های مجازی انتشار یافته‌اند انجام شده است. بررسی زبان‌شناختی و گفتمانی این نوع جوک‌ها، که در تحلیل‌های زبان‌شناسی اجتماعی از آنها با عنوان «جوک‌های فاجعه» یاد می‌شود، می‌تواند باعث روشن شدن ابعاد مختلف این پدیدۀ اجتماعی به‌عنوان یکی از ابزارهای نشان‌دهندۀ ...
بیشتر
پژوهش حاضر با هدف بررسی جوک‌هایی که دریارۀ بیماری کووید ۱۹ در شبکه‌های مجازی انتشار یافته‌اند انجام شده است. بررسی زبان‌شناختی و گفتمانی این نوع جوک‌ها، که در تحلیل‌های زبان‌شناسی اجتماعی از آنها با عنوان «جوک‌های فاجعه» یاد می‌شود، می‌تواند باعث روشن شدن ابعاد مختلف این پدیدۀ اجتماعی به‌عنوان یکی از ابزارهای نشان‌دهندۀ فرهنگ عامه و بستر اجتماعی‌ـ‌فرهنگی جامعه باشد. داده‌های پژوهش حاضر را بیش از ۱۰۰ جوک مرتبط با ویروس کووید ۱۹ تشکیل می‌دهد که در شبکه‌های مجازی و نرم‌افزارهای پیام‌رسان، مانند تلگرام و واتس‌اپ، در بازۀ زمانی ۹۰ روزه از اسفند ۱۳۹۸ تا اردیبهشت 1399، در ایران ساخته و منتشر شده‌اند. داده‌های پژوهش از منظر نظریۀ عمومی طنز کلامی و براساس آزمون خی۲ تحلیل شده است. یکی از اهداف اصلی این پژوهش عبارت است از شناسایی تأثیرگذارترین منابع دانش، از میان منابع شش‌گانۀ مطرح‌شده در نظریۀ عمومی طنز کلامی. با بررسی‌های صورت‌گرفته در پژوهش حاضر، مشخص شد که بین منابع دانش «تقابل انگاره» و «سازوکار منطقی» رابطۀ معنی‌داری وجود دارد. همچنین، بررسی داده‌ها حاکی از آن است که دغدغه‌های سیاسی، انتقادی، مذهبی‌ـ‌اعتقادی و جنسیتی به این حادثه ارتباط داده شده و در قالب طنز و کنایه مطرح شده است. براین‌اساس، می‌توان جوک‌ها را به سیاسی، مذهبی، جنسی، قومیتی و خنثی طبقه‌بندی کرد. همچنین، بین این نوع جوک‌ها و تقابل انگاره می‌توان رابطۀ معناداری متصور شد.
